Toezichthouder: Overheid moet transparant zijn over beslissing door computer

De overheid moet inzicht geven in welke gegevens van burgers worden gebruikt als de overheid software gebruikt om berekeningen of beslissingen te maken. Dat stelt de Algemene Rekenkamer in een dinsdag gepubliceerd rapport.

In de toeslagenaffaire werd bijvoorbeeld duidelijk dat de Belastingdienst nationaliteit meewoog bij het zoeken naar mogelijke fraudeurs. Dat is discriminerend, oordeelde de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) in 2020.

Binnen de overheid worden tientallen zogenoemde algoritmes gebruikt, blijkt uit het rapport van de Rekenkamer. De berekening van deze software kan impact hebben op personen, bijvoorbeeld iemand die een toeslag aanvraagt.

In een aantal gevallen gebruiken algoritmes persoonsgegevens, maar burgers kunnen er "niet op een eenvoudige manier" achter komen welke persoonlijke data worden gebruikt.

In theorie kun je als burger navraag doen welke gegevens precies door een computer verwerkt worden, maar "of je antwoord krijgt is maar zeer de vraag", licht Hanny Kemna van de Rekenkamer toe.

"Dat betekent in feite dat wij vinden dat het antwoord (op de vraag van een burger, red.) eigenlijk sneller moet komen en beter zou moeten."

De Algemene Rekenkamer pleit voor een loket waar burgers kunnen aankloppen met vragen over algoritmes. "Een veel grotere mate van transparantie dan we nu hebben, is voor ons heel belangrijk", zegt Kemna.

Het is onduidelijk of het ministerie iets ziet in zo'n loket. Een woordvoerder van staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken) laat weten dat het ministerie geen aanvulling wil geven op de algemene reactie op het onderzoek van de Rekenkamer.