Video: Reacties op het gezichtsherkenningssysteem van Jumbo

In de strijd tegen winkeldiefstal heeft de Jumbo supermarkt in Alphen aan den Rijn een nogal rigoureuze aanpak. Aan de hand van 80 camera's wordt het gezicht van elke winkelende bezoeker gescand, om zo dieven na hun daad te kunnen herkennen. Mag dit zomaar? En wat vinden de winkelbezoekers ervan? Radar ging langs bij de Jumbo in kwestie.

Edwin ten Brink, eigenaar van de Jumbo Ten Brink Food in Alphen aan den Rijn, nam er in 2018 nog de 'Wel-zo-veilig-Award' voor in ontvangst: een geavanceerd camerasysteem met gezichtsherkenning. Wanneer de supermarkt een winkeldief betrapt wordt diens gezicht in het camerasysteem geladen. Er gaat een intern alarm af op het moment dat diegene de winkel weer betreedt.

Is dit in strijd met de privacywetgeving?
'Over het algemeen mag je alleen dit soort cameratoezicht toepassen als er sprake is van grootschalige criminaliteit. Een incidentele winkeldiefstal zal iedere winkel mee te maken hebben, dat is gewoon een standaard bedrijfsrisico', aldus privacyjurist Vincent Böhre van Privacy First.

'Als er buitensporig veel winkeldiefstal plaatsvond, dan heeft de supermarkt misschien een punt. Maar dan vraag ik me alsnog af: hoeveel werd er dan concreet gestolen? Hoe groot was de schade? En was er ook gevaar voor ander winkelend publiek?'. Helaas was er niemand van het Jumbo-filiaal die antwoord wilde geven op deze vragen.

'En als je toch al op deze manier omgaat met videobeelden, moet je het zo doen dat het overige winkelende publiek er geen last van heeft. Dan moet je de beelden van onschuldige burgers aan de hand van zogenaamd 'Privacy by Design' blurren, anonimiseren en meteen wissen. Maar het probleem is dat je gezichtsherkenning alleen kan toepassen door alle gezichten te scannen.'

De Autoriteit Persoonsgegevens zegt geen uitspraak te kunnen doen over of er op het moment een onderzoek loopt naar de Jumbosupermarkt.

Hoe lang blijf je te herkennen?
Wanneer je als dief gepakt wordt, zal het systeem van de Jumbo je gezicht opslaan en herkennen als je de winkel betreed. Zelfs wanneer de beelden tien jaar oud zijn, kan er nog een match worden gemaakt. Mag de supermarkt de beelden van je gezicht zo lang bewaren, ook als je bijvoorbeeld een keer een appel hebt gepikt?

De Autoriteit Persoonsgegevens zegt hierover dat wanneer een camera een incident vastlegt (zoals diefstal), de werkgever de betreffende beelden mag bewaren tot dit incident is afgehandeld. 'De regel op Europees niveau is dat wanneer je je straf hebt gehad, of je bent vrijgesproken, dan moeten de beelden ook verwijderd worden. Dan kan je niet jarenlang in zo'n databank blijven', aldus Böhre van Privacy First.

Risico's van beveiligen met gezichtsherkenning
Volgens Böhre zitten er drie risico's vast aan videobewaking met gezichtsherkenning. 'Allereerst is er het risico van false positives. In London hebben ze honderden, misschien wel duizenden camera's met gezichtsherkenning; in tachtig procent van de gevallen blijkt het niet goed te werken. Mensen worden vaak ten onrechte als crimineel aangezien.'

'Ook ben je iedereen aan het monitoren, waardoor mensen zich mogelijk anders gaan gedragen dan ze normaal zouden doen. Als laatste heb je nog het risico dat de database gehackt wordt. Camerabeelden zijn indirect ook locatiedata: wie structureel op een bepaald tijdstip in een winkel is, is mogelijk een doelwit voor inbrekers.'