Vijf vragen over de rol van het onderwijs in het aantal coronabesmettingen

Het aantal positieve coronatests in Nederland stijgt al maanden. De scholen in het basis- en voortgezet onderwijs blijven open, terwijl ze tijdens de eerste golf enkele maanden dicht moesten blijven. Daarnaast krijgen nu alle leerlingen vijf dagen per week les op locatie. Vijf vragen over de rol van het onderwijs in het aantal coronabesmettingen.

Hoeveel besmettingen zijn er in het onderwijs?
Tussen 19 en 25 oktober testten 2.566 personen die werkzaam zijn in het onderwijs (en de kinderopvang meegerekend) positief op het coronavirus, meldde het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) vorige week. Dat was 14 procent van het totale aantal positieve testen die week.

Van alle vermelde mogelijke plekken waar mensen het coronavirus opliepen, was 3 tot 4 procent te herleiden naar een school of kinderdagverblijf. Dat is bijvoorbeeld iets hoger dan de circa 2,5 procent van het totale aantal gemelde infecties die te koppelen zijn aan verpleeghuizen. Verreweg de meeste besmettingen vinden echter thuis (bijna 60 procent) plaats.

De werkelijke percentages wijken waarschijnlijk af, omdat lang niet iedereen die positief test, weet of aangeeft waar hij of zij besmet geraakt is.

Wie besmet wie op school?
Kinderen spelen volgens het RIVM nog altijd een beperkte rol in de verspreiding van het coronavirus. Volwassenen besmetten andere volwassenen en kinderen, maar de overdracht van het virus onder kinderen of van kinderen naar volwassenen komt minder vaak voor, aldus het instituut.

Wel zegt het RIVM dat over het algemeen geldt: hoe jonger het kind, hoe kleiner de rol bij de verspreiding van het virus. De besmettelijkheid van kinderen neemt toe naarmate zij ouder worden.

Op basis van meldingen van de GGD's afgelopen zomer bleek dat ruim 7 procent van alle gemelde coronapatiënten kinderen waren, terwijl zij bijna 21 procent van de bevolking vertegenwoordigen.

Brits onderzoek (pdf) liet net als ander onderzoek zien dat tussen januari en mei relatief weinig kinderen positief werden getest op het coronavirus en dat kinderen zelden overleden aan de gevolgen van een coronavirusbesmetting.

Welke maatregelen namen scholen?
Leerlingen en leerkrachten in het voorgezet onderwijs dragen sinds enkele weken op dringend advies van het kabinet een mondkapje. In de klas hoeven zij geen mondkapje op, maar wel in de gangen en de aula, omdat het daar lastiger is om 1,5 meter afstand te waarborgen.

Kinderen in het basisonderwijs hoeven geen mondkapje te dragen en geen 1,5 meter afstand te houden. Zoals gezegd spelen met name jonge kinderen een beperkte rol bij de overdracht van het virus. Juffen, meesters en overig onderwijspersoneel moeten onderling wel 1,5 meter afstand bewaren.

Daarnaast moeten alle scholen hun ventilatie goed op orde hebben. Ventileren en luchten helpen namelijk om het aantal infecties te beperken, aldus het RIVM.

Toch zijn er ook zorgen. Waar komen die vandaan?
Uit een peiling van vakbond Leraren In Actie (LIA) onder haar circa tweeduizend leden bleek dat ruim 80 procent van de leraren zich ernstig zorgen maakt over hun werksituatie. Door de volle klassen zou 1,5 meter afstand houden niet altijd mogelijk zijn. Drie kwart van respondenten wilde verplichte voorzorgsmaatregelen in de klas. Bijvoorbeeld door met halve groepen te werken.

De Algemene Onderwijsbond (Aob) is onder meer bezorgd over de uitval van lessen, doordat leraren die wachten op de uitslag van hun coronatest niet vervangen kunnen worden vanwege het docententekort.

Minister Arie Slob van Onderwijs zei twee weken geleden dat hij weinig ziet in het idee om met kleinere klassen te werken. Ook vond hij het niet nodig om extra coronamaatregelen op scholen te treffen. Op reactieplatform NUjij reageerden leerkrachten wisselend op het wel of niet invoeren van extra coronaregels.

Is het een serieuze optie voor het kabinet om scholen te sluiten?
Het kabinet koos er tot op heden voor om de scholen tijdens de tweede coronagolf open te houden. Premier Mark Rutte en minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid) geven dinsdagavond weer een persconferentie. NOS en RTL Nieuws meldden maandag op basis van Haagse Bronnen dat het kabinet neigt naar het verkleinen van de groepsgrootte en het sluiten van theaters, musea en bioscopen. Het onderwijs is niet genoemd.

Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding van het RIVM, hield de Tweede Kamer vorige week voor wat de invloed van het sluiten van scholen zou kunnen zijn op de ontwikkeling van de corona-epidemie. Als maatstaf gebruikte hij het reproductiegetal (R-waarde), het aantal mensen aan wie een besmette persoon het coronavirus doorgeeft.

Zo daalde de R-waarde door de genomen kabinetsmaatregelen, waaronder het sluiten van de horeca, in september en oktober al van 1,25 naar 0,88. Alleen een scenario met een lockdown zoals in maart waarbij de scholen dichtgaan, kan deze R-waarde naar beneden duwen tot 0,74. Een lager reproductiegetal is volgens Van Dissel vrijwel niet mogelijk met het coronavirus.